«Στις σχέσεις ανάμεσα σε μια αδύνατη κυβέρνηση κι έναν εξεγερμένο λαό, αργά ή γρήγορα έρχεται η στιγμή που κάθε βήμα της εξουσίας εξαγριώνει τις μάζες και κάθε άρνησή της να δράσει τους προκαλεί την περιφρόνηση». Έτσι περιγράφει ο Τζον Ριντ στις «Δέκα μέρες που συγκλόνισαν τον κόσμο», την παραμονή του ξεσπάσματος της επανάστασης που έχει χαρακτηριστεί ως ένα από τα μεγαλύτερα ιστορικά γεγονότα της ανθρωπότητας. Ο λόγος για την Οκτωβριανή επανάσταση, που έμεινε γνωστή ως τέτοια, από το γεγονός που αποτέλεσε σημείο αναφοράς της, την κατάληψη των Χειμερινών Ανακτόρων τη νύχτα της 25ης Οκτωβρίου 1917 (με βάση το παλιό ημερολόγιο).

Η Οκτωβριανή Επανάσταση δεν ήταν “μια εθνική επανάσταση”, αλλά ένα οικουμενικό γεγονός. Η επαγγελία της δεν ήταν μόνο η ε­λευθερία και ο σοσιαλισμός στη Ρωσία, αλλά εξίσου η πραγματο­ποίηση της παγκόσμιας σοσιαλι­στικής επανάστασης. Και έτσι την είδαν οι εργάτες ολόκληρου του πλανήτη. Ποτέ επανάσταση στο παρελθόν δεν προκάλεσε τέτοια σεισμική επίδραση σε ολόκληρο τον πλανήτη. Ποτέ στο παρελθόν μια επανάσταση δεν κινητοποίησε τόσα εκατομμύρια ανθρώπους στο να παλέψουν για μια (εφικτή) άλλη κοινωνία, που θα απελευθέρωνε τους ανθρώπους από την καταπίε­ση και την εκμετάλλευση. Η Γερμανική Επανάσταση ξέ­σπασε το Νοέμβρη 1918, και η ε­παναστατική κρίση διάρκεσε ως το καλοκαίρι του 1919. Ένας δεύ­τερος επαναστατικός γύρος έμελλε να ξεσπάσει στη Γερμανία στα 1923. Στην Ουγγαρία ένα σο­βιετικό καθεστώς κατέλαβε την ε­ξουσία για λίγο, ενώ στην Αυστρί­α στα 1919 επαναστάτες οδήγη­σαν χιλιάδες ανέργους στην κα­τάληψη του Κοινοβουλίου. Το στρατό της Βρετανίας και της Γαλλίας συντάρασσαν εξε­γέρσεις φαντάρων. Στην Ισπανία και την Ιταλία, τα χρόνια 1918-21 ονομάστηκαν “τα μπολσεβίκικα χρόνια”. Επαναστατικά κινήματα ξέσπασαν στο Πεκίνο το 1919, το ίδιο στην Αργεντινή και σύντομα εξαπλώθηκαν σ’ ολόκληρη τη Λατινική Αμερική.
Ωστόσο, το επαναστατικό κύμα έμελλε να υποχωρήσει. Στις δυτι­κοευρωπαϊκές χώρες ένας συν­δυασμός κατασταλτικών μέτρων και ανοιχτής προδοσίας του κινή­ματος από τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, οδήγησε στην υποχώρη­ση του επαναστατικού κινήματος. Στη Ρωσία η σταλινική αντεπανάσταση θα επιβληθεί μετά το 1928. Η σταλινική αντεπανάσταση εξολό­θρεψε τους Μπολσεβίκους. Μέχρι το 1937 καταδικάστηκαν σε θάνατο όλα τα μέλη της Κεντρικής Επιτρο­πής των μπολσεβίκων που υπήρ­χαν επί Λένιν, με εξαιρέσεις τον ί­διο τον Στάλιν, την Κολοντάι, που είχε στείλει ο Στάλιν πρέσβειρα στη Σουηδία, και τον Τρότσκι, ώσπου τον δολοφόνησαν πράκτορες του Στάλιν στο Μεξικό στα 1940. Παρά το σταλινισμό και τη σύγ­χυση που αυτός έσπειρε, όποτε το επαναστατικό κύμα βρέθηκε σε ά­νοδο, ήταν στις επαναστατικές πα­ραδόσεις του μπολσεβικισμού στις οποίες οι νέοι επαναστάτες κατέ­φευγαν σαν πηγή έμπνευσης αλλά και συγκεκριμένου τρόπου με τον οποίο οι επαναστάτες μπορούσαν να οργανωθούν για να παλέψουν αποτελεσματικά.
Από τη δεκαετία του 1960 και το Γαλλικό Μάη του 1968 μέχρι την έκρηξη του επαναστατικού κι­νήματος στην Ιταλία τη δεκαετία του 1970 και την επανάσταση στην Πορτογαλία το 1974, οι νέ­οι επαναστάτες προσπάθησαν να βρουν το δρόμο τους (ξανα)ανακαλύπτοντας τις παραδόσεις της Οκτωβριανής Επανάστασης. Σή­μερα η προσπάθεια για το χτίσι­μο μιας μαζικής αντικαπιταλιστικής Αριστεράς μας ξανασυνδέει (αναγκαστικά) με τις μεγάλες ιδέες του Οκτώβρη.
Επικαιρότητα της Επανάστασης
Την κατάρρευση των σταλινι­κών καθεστώτων στα 1989-90, κα­θεστώτων στην ουσία τους καπιτα­λιστικών, πολλοί στην Αριστερά τη βίωσαν σαν ήττα της ίδιας της Αρι­στεράς και των ιδεών της σοσιαλι­στικής επανάστασης. Η αστική προπαγάνδα άδραξε την ευκαιρία για να μιλήσει για το “τέλος της Ιστορίας”, για έναν κόσμο “ειρηνι­κό στον οποίο ο ανταγωνισμός θα είναι μόνο οικονομικός” και για τον “μονόδρομο” της αγοράς σαν μόνη οδό για τη διαχείριση της σύγχρο­νης οικονομίας. Ωστόσο, ποτέ ιδεολόγημα δεν κατέρρευσε τόσο γρήγορα και τό­σο παταγωδώς όσο αυτού του εί­δους η προπαγάνδα. Από τη δεκα­ετία του 1990 έχουν ξεσπάσει αι­ματηροί πόλεμοι με αθώα θύματα που μετριούνται σε εκατοντάδες χιλιάδες (Ιράκ – πρώην Γιουγκο­σλαβία – Αφγανιστάν – Παλαιστίνη). Η χρήση βομβών απεμπλουτισμένου ουρανίου υπενθύμισε ότι ο κα­πιταλισμός παραμένει ένα βάρβα­ρο σύστημα που δεν διστάζει να θέσει σε κίνδυνο την ίδια την επιβί­ωση του ανθρώπινου είδους. Η κατοχή στο Ιράκ συν­δυάζεται ταυτόχρονα με των πε­ριορισμό των δημοκρατικών δι­καιωμάτων στις ανεπτυγμένες κα­πιταλιστικές χώρες (το Γκουαντάναμο αποτελεί ένα σύγχρονο ισο­δύναμο του Άουσβιτς).
Όλα στο σύγχρονο κόσμο υπο­γραμμίζουν το γεγονός ότι οι αιτίες που γέννησαν τη μεγάλη Οκτωβρια­νή Επανάσταση παραμένουν πα­ρούσες και ζωντανές. Η ανάγκη για μια σχεδιασμένη από τα εργατικά συμβούλια οικονομία που θα έχει στόχο την κάλυψη των ανθρώπινων αναγκών είναι επίκαιρη όσο ποτέ. Η αγορά μόνο δυστυχία μπορεί να φέρει για την τεράστια πλειονό­τητα των ανθρώπων.
Από το 2008 εκα­τοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έχα­σαν τη δουλειά τους στις “αναπτυγ­μένες” καπιταλιστικές χώρες, λόγω της οικονομικής ύφεσης. Η κατεδά­φιση του κράτους πρόνοιας και η αύξηση του ορίου συνταξιοδότη­σης στα 65 ή και τα 70 χρόνια ση­ματοδοτούν την προσπάθεια των καπιταλιστών να καταργήσουν δι­καιώματα των εργαζομένων που τα κατέκτησαν με αίμα και ίσχυαν επί δεκαετίες.
Στις χώρες του Τρίτου Κόσμου κάθε μέρα 19.000 παιδιά πεθαίνουν από την πείνα. Την ίδια στιγμή που οι φαρμακοβιομηχανί­ες συσσωρεύουν τεράστια κέρδη πουλώντας πανάκριβα φάρμακα για το AIDS, στην Αφρική πεθαί­νουν από την αρρώστια αυτή κάθε μέρα 7.000 άνθρωποι. Στη σημε­ρινή Ρωσία 50 εκατομμύρια άνθρωποι, το ένα τρίτο του πληθυ­σμού, ζουν κάτω από το όριο φτώ­χιας. Ο μέσος όρος ζωής των αν­δρών στη Ρωσία κατρακύλησε μό­λις στα 60 χρόνια!
Σήμερα, όπως και για τη Ρωσία στα 1917, τα αυτονόητα δικαιώμα­τα στη ζωή και την αξιοπρέπεια μπο­ρούμε να τα καταχτήσουμε μονάχα σε μια άλλη κοινωνία με ε­παναστατικό τρόπο. Όσο θα υπάρ­χει πόλεμος και εκμετάλλευση, όσο το κυνήγι του κέρδους θα τοποθε­τείται πάνω από τους ανθρώπους και τις ανάγκες τους, τόσο οι επα­ναστατικές ιδέες του Λένιν, του Τρότσκι, της Λούξεμπουργκ και του Γκράμσι θα είναι ζωντανές και πα­ρούσες, θα μας δείχνουν πως οι ε­παναστατικές εμπειρίες του παρελ­θόντος μπορούν και πρέπει να συν­δεθούν με τις ανάγκες του σήμερα.
του Άγγελου Καλοδούκα
Πηγη: Eφημερίδα “Εργατικη Αριστερα ” Νο 70