Μετά από χρόνια σιωπής, απομονωμένοι σε αυτοδιαχειριζόμενες κοινότητες στα νότια του Μεξικού, οι αντάρτες Ζαπατίστας επανεμφανίστηκαν με δημόσιες δηλώσεις τις τελευταίες εβδομάδες, σε μια προσπάθεια να επαναφέρουν στο επίκεντρο τα αιτήματά τους για «γη, ελευθερία, εργασία και ειρήνη» και να αποτελέσουν τον καταλύτη για τη δημιουργία ενός ενιαίου εθνικού κινήματος ανατροπής.


Το Δεκέμβριο 40.000 υποστηρικτές των Ζαπατίστας πορεύτηκαν μέσα από τα χωριά της Τσιάπας υπενθυμίζοντας τα αιτήματα του αγώνα τους. Τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο, ο «Subcomandante Μάρκος», εκπρόσωπος των Ζαπατίστας, εξέδωσε μια σειρά από ανακοινώσεις ενάντια στο κυβερνών κόμμα του Μεξικού Institutional Revolutionary Party (PRI) και τον Πρόεδρο Ενρίκε Πένα Νιετο, που ανέλαβε την εξουσία τον Δεκέμβριο.
«Ο πόνος μας δεν θα μειωθεί με το να ανοιχτούμε σε αυτούς που έβλαψαν όλο τον κόσμο. Θα αντισταθούμε, θα αγωνιστούμε. Ίσως θα πεθάνουμε. Όμως μία, δέκα, εκατό φορές, θα κερδίζουμε πάντα», ανέφερε σε μία ανακοίνωσή του ο Μάρκος, ο οποίος έχει περιγράψει την κυβέρνηση του Μεξικού ως «ζόμπι» που ελέγχεται από την ελίτ.

Ένας εκ των υποστηρικτών των Ζαπατίστας που μίλησε με τον όρο της ανωνυμίας λόγω ασφάλειας στο Al Jazeera επισήμανε πως οι τελευταίες ανακοινώσεις δείχνουν μια εκ νέου ενεργοποίηση των Ζαπατίστας σε εθνικό αλλά και διεθνές επίπεδο. «Οι Ζαπατίστας ελπίζουν πως οι άνθρωποι θα δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για να υπάρξουν αυτόνομες τοπικές κοινωνίες. Θέλουν οι υποστηρικτές τους να περάσουν τις επαναστατικές ιδέες μέσα στα σπίτια».

Οι Ζαπατίστας έγιναν παγκοσμίως γνωστοί στις αρχές του 1994. Σχεδόν δύο δεκαετίες τώρα επιχειρούν να οικοδομήσουν ένα σύστημα αυτόνομης διακυβέρνησης σε χωριά της πολιτείας Τσιάπας, μια από τις φτωχότερες περιοχές της χώρας, με έμφαση στους αυτόχθονες και τις κολεκτίβες.

Αναλυτές αναφέρουν στο Al Jazeera πως οι Ζαπατίστας στην πραγματικότητα ποτέ δεν σταμάτησαν να δραστηριοποιούνται, καθώς «μπορεί να είχαν καιρό να εμφανιστούν στα μέσα ενημέρωσης, ωστόσο τα τελευταία χρόνια προσπαθούν να δημιουργήσουν τη βάση ενός κοινωνικού κινήματος σε εθνικό επίπεδο». Σύμφωνα με τις πληροφορίες έως και 200.000 άνθρωποι ζουν αυτή τη στιγμή σε κοινότητες που υποστηρίζουν και υποστηρίζονται από τους Ζαπατίστας.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Al Jazeera, οι προηγούμενες προσπάθειες από τους Ζαπατίστας για ενοποίηση των κοινωνικών κινημάτων του Μεξικού σε ένα μαζικό κίνημα ανατροπής είχε «ανάμεικτα αποτελέσματα». Η «Άλλη Καμπάνια», η τελευταία προσπάθεια προσέγγισης που πραγματοποιήθηκε το 2006 από τους Ζαπατίστας, δεν πέτυχε την οικοδόμηση ενός εθνικού αντισυστμικού κινήματος.

«Η Άλλη Καμπάνια ήταν πολύ κρίσιμη προσπάθεια, ωστόσο τελικά προκάλεσε ρίξεις στο εσωτερικό της Αριστεράς», δήλωσε ο Αλάν Αριάς Μαρίν, πολιτικός επιστήμονας του Εθνικού Αυτόνομου Πανεπιστημίου του Μεξικού. «Τοπικά, στην Τσιάπας, η κίνηση συνεχίζει να έχει την υποστήριξη του κόσμου», προσθέτει.

Το Μεξικό, μεταξύ άλλων, αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα που σχετίζονται με τα ναρκωτικά και τη βία. Περισσότεροι από 70.000 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους από το 2006 σε εγκλήματα που σχετίζονται με τα καρτέλ ναρκωτικών, ενώ οι ΗΠΑ έχουν δώσει 1,4 δις ευρώ σε στρατιωτική βοήθεια στο πλαίσιο της καταπολέμησης των καρτέλ.

«Η κυβέρνηση του Μεξικού έχει στρατικοποιήσει τη χώρα με την ενθάρρυνση των ΗΠΑ ως απάντηση στη βία των ναρκωτικών», δήλωσε ο Richard Stahler-Sholk συγγραφέας του βιβλίου «Κοινωνικά Κινήματα της Λατινικής Αμερικής στον 20ο αιώνα». Οι ακτιβιστές ζητούν μια νέα προσέγγιση στον «πόλεμο εναντίον των ναρκωτικών», ενώ το φοιτητικό κίνημα φαίνεται να αποτελεί, μαζί με τους ακτιβιστές, έναν ακόμα πιθανό σύμμαχο για τους Ζαπατίστας ενάντια στην κυβέρνηση και το status quo.

Εξάλλου, το κυβερνών κόμμα PRI αποτελεί παραδοσιακό εχθρό των Ζαπατίστας, ενώ και ο Πένα Νιέτο ήταν αυτός που υπό την επίβλεψή του πραγματοποιήθηκε η βίαιη καταστολή στην πόλη San Salvador Atenco το 2006 σε διαδήλωση ενάντια στην επέκταση ενός αεροδρομίου. Δύο διαδηλωτές σκοτώθηκαν και οι γυναικείες οργανώσεις κατήγγειλαν σεξουαλική παρενόχληση από τις δυνάμεις ασφαλείας. Επιπλέον το κυβερνών κόμμα έχει κατηγορηθεί για διαφθορά και εκλογική νοθεία. Η νεολαία λοιπόν σίγουρα δεν είναι η μόνη που αντιτίθεται στην κυβέρνηση και τον πρόεδρο και οι πιθανοί υποστηρικτές των Ζαπατίστας πληθαίνουν.

Ωστόσο, ο Μάρκος στα τελευταία ανακοινωθέντα επισήμανε πως οι Ζαπατίστας θα επανεξετάσουν και θα επανεκτιμήσουν τις σχέσεις με διάφορους ξένους και εγχώριους συνεργάτες, καθώς πολλές ομάδες βοήθειας ή φιλανθρωπικές οργανώσεις έχουν επικριθεί για τις δράσεις τους από τους Ζαπατίστας το τελευταίο διάστημα.